Najprostszym sposobem translokacji towarów jest wykorzystanie siły ludzkich mięśni. Nastał XXI wiek, a powyższa metoda nadal jest niezwykle popularna. W szczególności małe przestrzenie magazynowe, konfekcjonowanie niewielkich partii towarów, takie procesy magazynowe obsługiwane są ręcznie. Wykorzystanie człowieka, to sposób z pozoru najtańszy i efektywny, szczególnie, że nie wymaga początkowo, znacznych nakładów finansowych jak w przypadku wykorzystania maszyn. Nie ma potrzeby przygotowania podłoża, sprawdzania DOR[1] podłoża, dostosowania powierzchni oraz struktury podłoża do np. transportu przy pomocy wózków widłowych niskopodwoziowych. Przenoszenie towarów przez człowieka, znane jest od zarania dziejów i od dawna ludzie cierpieli na choroby związane z przeciążeniem organizmu. Urazy i choroby zawodowe; zdarzały się na skutek transportu towarów; niewłaściwie (niepoprawnie) lub zbyt mocno obciążających układ mięśniowo-szkieletowy, albo o zbyt dużych gabarytach pomimo stosunkowo nieznacznego ciężaru (żerdzie, kłody, maszty etc.). Powodów jest oczywiście znacznie więcej: odległość, wysokość, śliskie i niestabilne podłoże, wąskie przejścia i wiele innych.

Dzisiaj wiemy już, że człowiek jako biomaszyna jest jedną z najdroższych w utrzymaniu maszyn. Fizjologia pozwala nam na przenoszenie znacznych nawet ciężarów na niemałe odległości; jednakże tak jak w naturze nic nie jest za darmo. Niewłaściwe trzymanie przenoszonego przedmiotu, np. na wyprostowanych i podniesionych w górę kończynach, prowadzi do znacznych przeciążeń kręgosłupa. Najbardziej narażonymi na urazy i schorzenia, strefami u człowieka, biorąc pod uwagę specyfikę pracy osób przenoszących ręcznie ciężary w procesach pracy, są: kręgosłup w odcinku lędźwiowym i piersiowym, stawy kolanowe, łokciowe i nadgarstki. Oczywiście lista narażonych na przeciążenia w nieco mniejszym stopniu stref, jest znacznie dłuższa, skupmy się jednakże na konkretnych sposobach zapobiegania.

Spróbujmy wyróżnić kilka podstawowych zasad prewencji w transporcie ręcznym:

1.      Właściwe pozycje ciała, podczas podnoszenia przedmiotów z podłoża i z różnych poziomów, oraz podczas transportu i układania towarów we wskazanych wcześniej miejscach,

2.      Organizacja pracy, czyli transport na zadane nieprzekraczalne odległości, z ewentualnymi miejscami postoju, bądź przejęciu dalszego odcinka na którym ma być transportowany dany przedmiot przez maszyny,

3.      Transport zespołowy, wraz z wyznaczeniem max ciężaru i/lub długości/szerokości transportowanego  towaru,

4.      Środki ochrony indywidualnej (jakże rzadko stosowane pasy zabezpieczające kręgosłup, oraz taśmy na nadgarstki), w tym także właściwe obuwie, rękawice ochronne,

5.      Narzędzia ręczne, wspomagające transport przedmiotów wielkogabarytowych (np. luster), pasy do podnoszenia przedmiotów z podłoża, bez potrzeby pochylania górnej części ciała w przód, wózki ręczne, widlaki ręczne, oraz widlaki z napędem własnym (pospolite „biedrony”),

6.      Dostosowanie ciężaru do wieku (zapis w przepisach o mniejszych ciężarach dla niepełnoletnich to za mało, przecież inny ciężar z zasady podniesie os. 25 letnia i os. 67 letnia), predyspozycji człowieka ogólnie, dyspozycji w zakresie dnia roboczego (wszyscy mamy przecież czasem gorsze dni), oraz stanu zdrowia,

7.      Przejęcie, lub chociaż częściowe przeniesienie transportu ręcznego na maszyny,

8.      Rozwiązania mieszane i autorskie, czyli połączenie właściwej organizacji pracy, z częściowym transportem maszynowym i szkoleniami behawioralnymi pracowników.

Miejmy nadzieję, że transport ręczny będzie w dalszym stopniu zastępowany przez maszyny, ponieważ wymiana części maszyny jest tańsza, bardziej trwała i dająca lepsze efekty końcowe, niż wymiana części ludzkiego ciała.

Niestosowanie się do założeń kodeksu pracy dotyczących obciążeń ciała ludzkiego, prowadzi w prostej linii do wielu schorzeń i wypadków. Problem w tym, że stosowanie się do założeń kodeksu pracy, oraz norm również nie zapewnia pełnego bezpieczeństwa. Wg prawa pracy Osoba dorosła w wieku produkcyjnym, czyli pom. 18-67lat mężczyżni oraz 18-65lat kobiety mogą przenosić ciężary o wadze: mężczyźni praca stała – 30 kg, praca dorywacza 50 kg, kobiety praca stała – 12 kg, praca dorywcza 20 kg (wyjątek stanowią tutaj kobiety w ciąży i karmiące). W jaki sposób odnieść powyższe założenia do:

1/ osoba w wieku 18 lat, o masie ciała 60 kg, wzroście 180 cm, która ma stosunkowo niski stosunek masy mięśniowej do tkanki tłuszczowej i wody w organizmie; w drugim przypadku,

2/ osoba wieku 35 lat, o masie 105 kg, wzroście 160 cm, która ma bardzo niskie BMI[2], dobrze umięśniona, reprezentująca typ atletyczny (grube kości, duże powierzchnie stawowe); w trzecim przypadku,

3/ osoba w wieku 67 lat, o masie 120 kg, wzroście 190, o bardzo wysokim BMI pow. 45, słabo umięśnionej, z to mocno otłuszczonej, reprezentującej typ pykniczny (słabe kości ze zmianami [osteoporoza][3], małe powierzchnie stawowe, naturalna otyłość).

Przepisy i normy niestety nie biorą pod uwagę wielu zmiennych. Warto dostosować wartości podane w normach do realiów zakładu pracy, w którym dane wytyczne są wprowadzane.

[1] DOR – Dopuszczalne obciążenie robocze
[2] BMI – Stosunek masy tłuszczowej do wody i masy mięśniowej. Wysokie BMI, osoby  otłuszczone; niskie BMI, osoby szczupłe, często dobrze umięśnione
[3] Osteoporoza – zrzeszotnienie kości, na skutek ich odwapnienia